Podatek liniowy – stała stawka, proste zasady, ale czy to zawsze najlepszy wybór?

Podatek liniowy to forma opodatkowania dochodów, która od lat cieszy się popularnością wśród polskich przedsiębiorców. Z jednolitą stawką 19% bez względu na wysokość dochodów, podatek ten wydaje się być korzystnym rozwiązaniem dla wielu osób prowadzących działalność gospodarczą. Jednak, jak każda forma opodatkowania, ma swoje zalety, wady oraz specyficzne warunki, które warto dokładnie rozważyć przed podjęciem decyzji.

Kto może skorzystać z podatku liniowego?

Podatek liniowy jest dostępny dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, które zdecydują się na tę formę opodatkowania i złożą odpowiednie oświadczenie w urzędzie skarbowym. Mogą to być m.in. przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, jak również wspólnicy spółek osobowych, takich jak spółki jawne czy partnerskie.

Istnieją jednak pewne ograniczenia. Na przykład, jeśli przedsiębiorca wykonuje działalność na rzecz byłego pracodawcy i ta działalność pokrywa się z obowiązkami, które wykonywał na etacie, nie może wybrać podatku liniowego w roku podatkowym, w którym zakończył pracę​.

Podstawowe zasady podatku liniowego

1. Stała stawka podatkowa:
   • Podatek liniowy w Polsce opodatkowuje dochody przedsiębiorców według jednolitej stawki wynoszącej 19%, niezależnie od wysokości dochodów. Jest to główna cecha odróżniająca go od skali podatkowej, gdzie stawki rosną progresywnie w zależności od dochodów.
2. Podstawa opodatkowania:
   • Podstawą opodatkowania w podatku liniowym jest dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. Przedsiębiorcy mogą więc odliczyć od przychodu wszystkie koszty związane z prowadzeniem działalności, takie jak koszty zakupu towarów, wynagrodzenia pracowników, czynsz za biuro, czy amortyzacja środków trwałych.
3. Rozliczenie roczne:
   • Przedsiębiorcy korzystający z podatku liniowego są zobowiązani do składania rocznego zeznania podatkowego na formularzu PIT-36L. W tym zeznaniu wykazują wszystkie osiągnięte dochody, koszty oraz należny podatek. Zeznanie to należy złożyć do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Zaliczki na podatek dochodowy

Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym są zobowiązani do regularnego opłacania zaliczek na podatek dochodowy. Zaliczki mogą być opłacane:

• Miesięcznie – do 20. dnia każdego miesiąca za poprzedni miesiąc.
• Kwartalnie – do 20. dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału.

Zaliczki oblicza się na podstawie przewidywanego dochodu, z uwzględnieniem kosztów uzyskania przychodu.

Strata podatkowa w podatku liniowym

Przedsiębiorcy, którzy w danym roku poniosą stratę, mogą rozliczyć ją w kolejnych latach. Strata podatkowa może być odliczana przez maksymalnie pięć kolejnych lat, przy czym w jednym roku można odliczyć maksymalnie 50% straty. To oznacza, że jeśli przedsiębiorca poniósł stratę w wysokości 100 000 zł, może odliczyć maksymalnie 50 000 zł od dochodu w jednym roku podatkowym, a pozostałą kwotę w kolejnych latach.

Ulgi i odliczenia

Podatek liniowy, mimo swojej atrakcyjnej stałej stawki, ma ograniczenia w zakresie ulg i odliczeń:

• Brak większości ulg podatkowych: Podatnicy nie mogą korzystać z ulg, takich jak ulga na dzieci, ulga rehabilitacyjna, ulga na Internet czy odliczenie darowizn.
• Ograniczenia dotyczące wspólnego rozliczenia: Przedsiębiorcy wybierający podatek liniowy tracą możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem oraz rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Wybierając opodatkowanie według stawki liniowej, masz prawo skorzystać z:

• ulgi badawczo-rozwojowej
• ulgi IP BOX
• ulgi termomodernizacyjnej
• ulgi na zatrudnienie innowacyjnych pracowników
• ulgi na prototyp
• ulgi na robotyzację
• ulgi na ekspansję/ rozwój
• ulgi na konsolidację
• ulgi na nabycie terminala płatniczego
• odliczenia na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę
• odliczenia od dochodu składek na ubezpieczenie społeczne
• odliczenia wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego
• odliczenia darowizn przekazanych na cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, z tym że odliczenie wynosi wyłącznie 6% dochodu.

Więcej o ulgach podatkowych opowiemy w oddzielnym cyklu artykułów.

Zalety podatku liniowego

1. Stała stawka 19%: Największą zaletą podatku liniowego jest jego stała stawka podatkowa, wynosząca 19%. Dla przedsiębiorców osiągających wysokie dochody, ta jednolita stawka może być bardziej korzystna niż progresywny system podatkowy, gdzie dochody powyżej 120 000 zł są opodatkowane stawką 32%.
2. Przewidywalność: Dzięki stałej stawce, przedsiębiorcy mogą z łatwością przewidzieć swoje zobowiązania podatkowe, co ułatwia planowanie finansowe.
3. Proste rozliczenie: Brak progresji podatkowej oznacza prostszy sposób obliczania podatku, co jest wygodne szczególnie dla osób, które preferują samodzielne prowadzenie swoich rozliczeń podatkowych.

Wady podatku liniowego

1. Brak ulg podatkowych: Jednym z głównych minusów podatku liniowego jest brak możliwości korzystania z większości popularnych ulg podatkowych, takich jak ulga na dzieci, ulga na Internet czy ulga rehabilitacyjna. Dla przedsiębiorców, którzy mogliby skorzystać z tych ulg, może to oznaczać wyższe zobowiązania podatkowe w porównaniu z opodatkowaniem na zasadach ogólnych.
2. Brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem: Decydując się na podatek liniowy, przedsiębiorca traci prawo do wspólnego rozliczenia z małżonkiem. Dla rodzin o nierównych dochodach może to być znaczący czynnik zwiększający całkowite zobowiązania podatkowe.
3. Ograniczenia przy rozliczaniu straty: W przypadku poniesienia straty w danym roku podatkowym, przedsiębiorcy mogą rozliczać ją w kolejnych latach, ale podobnie jak w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych, mogą odliczyć maksymalnie 50% straty w jednym roku. Stratę można rozliczać przez maksymalnie pięć kolejnych lat​.

Składki społeczne

Podatnicy mają kilka opcji dotyczących składek ZUS:

• Ulga na start – przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności można nie opłacać składek społecznych.
• Mały ZUS – przez kolejne 24 miesiące przedsiębiorcy mogą opłacać składki liczone od 30% minimalnej pensji (od lipca 2024 roku jest to 1 290 zł), co przekłada się na składki w wysokości około 377,59 zł miesięcznie (ze składką chorobową).
• Mały ZUS Plus – przez 36 miesięcy przedsiębiorcy mogą korzystać z jeszcze niższych składek, które są zależne od osiąganych przychodów i dochodów, co daje większą elastyczność w zarządzaniu kosztami.
• Pełny ZUS – dla przedsiębiorców, którzy nie spełniają kryteriów powyższych ulg, pełna składka ZUS wynosi 1600,32 zł miesięcznie (ze składką chorobową).

Prowadząc działalność gospodarczą opodatkowaną liniowo, w rozliczeniu podatkowym można uwzględnić składki zapłacone w ramach swojego ubezpieczenia na:

• ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe)
• Fundusz Pracy
• Fundusz Solidarnościowy.

Składki na ubezpieczenia społeczne można uwzględnić w rozliczeniu podatkowym na dwa sposoby:

• odliczając od dochodu uzyskanego w danym roku albo
• zaliczając zapłacone składki w koszty uzyskania przychodów.

Składki można odliczyć od dochodu albo zaliczyć w koszty w miesiącu, w którym zostały zapłacone.

Składka zdrowotna

W 2024 roku składka zdrowotna wynosi 4,9% dochodu.

W przypadku opodatkowania według stawki liniowej, składki na ubezpieczenie zdrowotne podlegają odliczeniu od dochodu lub zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Limit odliczenia w 2023 roku wynosi 10 200 zł.

Podsumowanie – dla kogo podatek liniowy?

Podatek liniowy jest szczególnie korzystny dla przedsiębiorców, którzy generują wysokie dochody i chcą uniknąć progresji podatkowej, która mogłaby zwiększyć ich zobowiązania podatkowe. Stała stawka 19% zapewnia przewidywalność i stabilność, co jest istotne w planowaniu finansowym. Jednak brak możliwości korzystania z ulg podatkowych oraz rezygnacja ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem mogą być istotnymi minusami tej formy opodatkowania.

Przed podjęciem decyzji o wyborze podatku liniowego warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację finansową, możliwości skorzystania z ulg oraz plany dotyczące rozwoju działalności. Dla niektórych przedsiębiorców podatek liniowy będzie optymalnym rozwiązaniem, podczas gdy inni mogą znaleźć większe korzyści w opodatkowaniu na zasadach ogólnych​.