Kontrowersje wokół wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie tajemnicy zawodowej doradców podatkowych (K 13/20)

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lipca 2024 r. (sygn. akt K 13/20) odnosi się do konstytucyjności przepisów dotyczących obowiązków doradców podatkowych w zakresie raportowania schematów podatkowych. Krajowa Rada Doradców Podatkowych złożyła wniosek o zbadanie zgodności tych przepisów z Konstytucją, argumentując, że naruszają one tajemnicę zawodową doradców podatkowych. Sprawa ta wywołała istotne kontrowersje w środowisku doradców podatkowych, zwłaszcza w kontekście obowiązku ujawniania informacji o schematach podatkowych, który może prowadzić do konfliktu z obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej.

Tło sprawy

Przepisy, które stały się przedmiotem analizy Trybunału, zostały wprowadzone w ramach nowelizacji ustawy – Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Zmiany te miały na celu wprowadzenie obowiązków raportowania schematów podatkowych przez doradców podatkowych oraz innych profesjonalistów zajmujących się doradztwem podatkowym. Regulacje te miały na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania poprzez zwiększenie przejrzystości działań podatników.

Wątpliwości Krajowej Rady Doradców Podatkowych budziło jednak, czy przepisy te nie naruszają konstytucyjnych praw doradców podatkowych, w szczególności prawa do zachowania tajemnicy zawodowej. Zgodnie z wnioskiem, przepisy te mogły prowadzić do sytuacji, w której doradcy podatkowi musieliby ujawniać informacje chronione tajemnicą zawodową, co z kolei mogłoby naruszać zaufanie klientów do tego zawodu oraz zasady etyki zawodowej.

Orzeczenie Trybunału

Trybunał Konstytucyjny rozpatrując sprawę uznał, że niektóre z zaskarżonych przepisów rzeczywiście naruszają Konstytucję, w szczególności zasadę ochrony tajemnicy zawodowej. Kluczowe w tej sprawie było stwierdzenie, że obowiązek ujawniania informacji o schematach podatkowych w sposób niejasny określa przesłanki zwolnienia z tajemnicy zawodowej, co może prowadzić do nieproporcjonalnego ograniczenia tego obowiązku.

Trybunał zwrócił uwagę, że przepisy te, w tym art. 86b § 7 ustawy – Ordynacja podatkowa, wprowadzają możliwość zwolnienia doradcy podatkowego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej bez dostatecznego określenia trybu i przesłanek takiego zwolnienia. Brak precyzyjnych regulacji w tym zakresie prowadzi do niejasności i potencjalnych nadużyć, co stoi w sprzeczności z zasadą pewności prawa oraz zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Jednocześnie Trybunał uznał, że obowiązek raportowania schematów podatkowych nie jest sam w sobie niekonstytucyjny, jednak wymaga on precyzyjniejszego uregulowania w celu zapewnienia ochrony tajemnicy zawodowej. Trybunał podkreślił, że ustawodawca powinien dokonać zmian legislacyjnych, które wyraźnie określą zasady, na jakich doradcy podatkowi mogą być zwolnieni z tajemnicy zawodowej, a także przewidzieć mechanizmy, które zabezpieczą prawa zarówno doradców, jak i ich klientów.

Konsekwencje wyroku

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma daleko idące konsekwencje dla funkcjonowania systemu raportowania schematów podatkowych w Polsce. Ustawodawca będzie musiał dokonać nowelizacji przepisów, aby dostosować je do wymogów konstytucyjnych. Konieczne będzie wprowadzenie jasnych i precyzyjnych regulacji dotyczących tajemnicy zawodowej doradców podatkowych, które uwzględnią ochronę interesów publicznych, jak i prywatnych.

Decyzja Trybunału podkreśla znaczenie tajemnicy zawodowej jako fundamentu wykonywania zawodów zaufania publicznego, jednocześnie wskazując na potrzebę wyważenia między interesem publicznym a ochroną praw jednostki. Wyrok ten stanowi ważny krok w kierunku zabezpieczenia praw doradców podatkowych oraz ich klientów, a także podkreśla znaczenie precyzyjnej legislacji w obszarze prawa podatkowego.