Fundacja rodzinna – jakie zmiany planuje Ministerstwo Finansów

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna to osoba prawna służąca gromadzeniu i ochronie majątku rodzinnego, jego pomnażaniu oraz spełnianiu świadczeń na rzecz wskazanych w statucie beneficjentów. To narzędzie do wielopokoleniowej sukcesji. Rozdziela majątek rodziny od bieżącej działalności operacyjnej a w konsekwencji pozwala zaplanować wypłaty dla bliskich według reguł ustalonych przez fundatora. Instytucja działa w Polsce od 22 maja 2023 r. na podstawie ustawy z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej.

Podatkowo, model fundacji rodzinnych jest zasadniczo preferencyjny. Fundacja rodzinna jest zwolniona z CIT (zwolnienie podmiotowe), a opodatkowanie na jej poziomie pojawia się w chwili wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów. Wtedy fundacja płaci zryczałtowany CIT 15%. Beneficjenci najbliżsi (tzw. „grupa zerowa”) korzystają co do zasady ze zwolnienia z PIT. Osoby zaliczane do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn zapłacą 10% PIT. Pozostali płacą 15% PIT. To tylko zarys – szczegóły zależą od relacji z fundatorem i rodzaju świadczenia.

Projekt MF z 29 sierpnia 2025 r.: kluczowe zmiany od 1 stycznia 2026 r.

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowelizacji ustawy o CIT, który uszczelnia preferencje dla fundacji rodzinnych. Najważniejsze propozycje (według wersji z 29.08.2025 r.) są następujące:

1) 36-miesięczny „lock-up” na aktywach od podmiotów powiązanych

Jeżeli fundacja zbywa mienie wniesione/przekazane do niej nieodpłatnie lub nabyte od podmiotu powiązanego, przed upływem 36 miesięcy liczonych od końca roku, w którym nastąpiło wniesienie/przekazanie/nabycie – zwolnienie z CIT nie przysługuje (dochód podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych). Przepis przejściowy obejmie mienie wniesione po 31 sierpnia 2025 r. Wejście całości nowelizacji: 1 stycznia 2026 r.

2) Najem krótkoterminowy poza preferencją

Zwolnienie z CIT pozostanie tylko dla najmu mieszkaniowego prowadzonego bezpośrednio przez fundację wyłącznie na cele mieszkaniowe. Ciężar dowodu spełnienia tych warunków spoczywa na fundacji. Jednocześnie usługi związane z zakwaterowaniem (PKWiU 55) oraz inne formy najmu krótkoterminowego wypadną z zakresu zwolnienia. W praktyce oznacza to brak preferencji dla modeli działających jako hotelarskie oraz wynajmu „na doby”.

3) Struktury transparentne podatkowo

Dochody z udziału w spółkach i podmiotach transparentnych podatkowo (nieopodatkowanych na poziomie własnym lub zwolnionych od całości dochodów) będą opodatkowane na poziomie fundacji – nie skorzystają ze zwolnienia.

4) CFC a fundacje rodzinne

Projekt wprost wskazuje, że dochody uzyskiwane przez fundacje rodzinne za pośrednictwem zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC) będą opodatkowane w Polsce.

5) Pożyczki jako „ukryte zyski” – doprecyzowanie

Rozszerzono katalog „ukrytych zysków” m.in. o:

• niespłacone w terminie części pożyczek (do dnia złożenia deklaracji za rok podatkowy),
• pożyczki na ≥10 lat (także gdy pierwotnie krótsze, ale faktycznie przedłużone do ≥10 lat),
• umorzone/przedawnione/odpisane jako nieściągalne należności z tytułu pożyczek – jeśli udzielono ich fundatorowi, beneficjentowi lub osobie powiązanej.

Neutralnie, ale uczciwie: wątpliwości co do ram czasowych

W projekcie pojawia się punkt odniesienia 31 sierpnia 2025 r. dla lock-upu. Ustawa natomiast ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r.. To rodzi pytania o zgodność z zasadą lex retro non agit (prawo nie działa wstecz) oraz praktyczne ryzyka kwalifikacji transakcji dokonanych między 31.08.2025 r. a 1.01.2026 r.. Odpowiedź przyniesie dopiero praktyka stosowania przepisów (albo korekty w toku prac). Na dziś uwzględniamy tę niepewność.

Co te zmiany oznaczają dla przedsiębiorców?

• W przypadku rozważania wykorzystania fundacji rodzinnej jako wehikułu inwestycyjnego w nieruchomości należy uwzględnić, że najem krótkoterminowy i usługi zakwaterowania w projekcie mają charakter opodatkowany.
• Zbycie aktywów wniesionych od podmiotów powiązanych przed upływem 36 miesięcy (liczonych od końca roku nabycia/wniesienia) skutkuje brakiem zwolnienia z CIT.
• Udział w strukturach transparentnych podatkowo nie pozwala skorzystać ze zwolnienia — dochód jest rozpoznawany na poziomie fundacji.
• Reżimy CFC obejmują również fundacje rodzinne.

Porozmawiajmy

Jeżeli rozważają Państwo założenie fundacji rodzinnej albo chcą zweryfikować dopasowanie tego modelu do swojej sytuacji (sukcesja, dystrybucja majątku, inwestycje pasywne), zapraszamy na konsultację. Zespół GebauerGroup przeanalizuje Państwa cele i przedstawi najlepsze rozwiązanie.