AML – obowiązki, procedury i ryzyka

W świecie coraz bardziej regulowanym i prześwietlanym przez instytucje publiczne, przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML/CFT) staje się jednym z najważniejszych obowiązków wielu przedsiębiorców – nawet tych, którzy nie działają bezpośrednio w sektorze finansowym.

W dzisiejszym artykule omawiamy szczegółowo:

czym jest AML i jakie regulacje mają zastosowanie,
kogo dotyczą obowiązki AML,
jakie procedury należy wdrożyć w firmie,
jak chronić się przed ryzykiem odpowiedzialności,
jakie są sankcje za naruszenie przepisów.

Czym właściwie jest AML?

AML (ang. Anti-Money Laundering) to zbiór przepisów i procedur mających na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (CFT). W Polsce podstawą prawną jest ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, implementująca unijne dyrektywy AML.

Pranie pieniędzy to proces „oczyszczania” środków pochodzących z nielegalnych źródeł i wprowadzania ich do legalnego obiegu. Finansowanie terroryzmu natomiast obejmuje przekazywanie środków finansowych organizacjom lub osobom powiązanym z działalnością przestępczą.

Instytucje obowiązane – kto podlega AML?

Ustawa AML wprowadza pojęcie instytucji obowiązanych, czyli podmiotów, które muszą spełniać szereg obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy. Do tej kategorii zalicza się m.in.:

🔹 banki, firmy inwestycyjne, ubezpieczycieli i pośredników,
🔹 biura rachunkowe i doradców podatkowych,
🔹 notariuszy i adwokatów – w określonym zakresie,
🔹 pośredników w obrocie nieruchomościami,
🔹 przedsiębiorców przyjmujących płatności gotówkowe powyżej 10 tys. euro,
🔹 kantory, lombardy, podmioty zajmujące się obrotem walutą wirtualną,
🔹 fundacje, stowarzyszenia oraz spółki handlowe.

Warto zaznaczyć, że katalog ten ulega corocznemu poszerzeniu i należy na bieżąco śledzić zmiany legislacyjne.

Jakie obowiązki nakłada ustawa AML?

Przedsiębiorca, który kwalifikuje się jako instytucja obowiązana, musi:

Zidentyfikować klienta i ustalić jego tożsamość – tzw. obowiązek KYC (know your customer),
Zidentyfikować tożsamość beneficjenta rzeczywistego – czyli osobę fizyczną kontrolującą klienta lub spółkę,
Monitorować relację z klientem – w tym transakcje, zachowania i źródło środków,
Dokonać oceny ryzyka – czyli stworzyć i regularnie aktualizować dokumentację AML,
Wdrożyć procedurę wewnętrzną AML – czyli stworzyć formalny system przeciwdziałania i wykrywania czynności prania pieniędzy, np. szkolenia dla pracowników.
Zgłaszać podejrzane transakcje do GIIF (Generalny Inspektor Informacji Finansowej),
Prowadzić rejestry transakcji i przechowywać dokumentację przez minimum 5 lat.

Jak wdrożyć procedurę AML w firmie?

✔ Ocena ryzyka – każda firma musi określić ryzyko związane z profilem swojej działalności i klientami,
✔ Opracowanie polityki AML/CFT
✔ Wewnętrzne procedury – m.in. sposoby weryfikacji klienta, raportowania i postępowania w razie podejrzeń,
✔ Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za AML,
✔ Szkolenia dla pracowników,
✔ Weryfikacja systematyczna – aktualizacja danych, analiza transakcji.

Dobrze przygotowana procedura pozwala na zidentyfikowanie potencjalnych zagrożeń i reagowanie na nie zanim dojdzie do naruszeń przepisów.

Co grozi za brak zgodności z AML?

Konsekwencje są poważne – zarówno dla firm, jak i ich zarządów:

❌ Kary finansowe
– do 20 mln zł dla osób fizycznych;
– do 5 mln euro lub 10% obrotu rocznego dla osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej,
❌ Odpowiedzialność karna (np. za niedopełnienie obowiązku zgłoszenia transakcji podejrzanej),
❌ Postępowania administracyjne i karno-skarbowe,
❌ Zamrożenie środków finansowych lub blokada konta,
❌ Utrata reputacji i utrudnienia we współpracy z instytucjami finansowymi.

Rejestracja transakcji, zgłoszenia do GIIF

Firmy objęte AML muszą zgłaszać transakcje podejrzane – czyli te, które wzbudzają wątpliwości co do legalności pochodzenia środków. Zgłoszeń dokonuje się do GIIF – który analizuje i podejmuje decyzję o ewentualnym postępowaniu.

Na podstawie ustawy o AML za transakcje podejrzane można uznać:

– transfer środków przekraczających 150.000 euro, do którego dochodzi w ramach więcej niż jednej operacji bankowej, a okoliczności wskazują na ich powiązanie i chęć uniknięcia rejestracji transakcji przez podmiot, który je wykonuje,
-transakcje o równowartości 15.000 euro lub większej, bez względu na to, czy są przeprowadzane jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane, lub które stanowią transfer środków pieniężnych na kwotę przekraczającą równowartość 1.000 euro, a z wykorzystaniem waluty wirtualnej o równowartości 1.000 euro lub większej,

Zgłoszeń dokonuje się do GIIF – który analizuje i podejmuje decyzję o ewentualnym postępowaniu.

AML w praktyce – jak się zabezpieczyć?

🔹 Oceń, czy firma jest instytucją obowiązaną,
🔹 Opracowanie i wdrożenie procedur AML
🔹 Przeszkolenie zespołu – brak wiedzy to największe ryzyko,
🔹 Regularne monitorowania relacji i transakcji z klientami
🔹 Współpraca z kancelarią prawno-podatkową – zwłaszcza przy pierwszym wdrożeniu.

Podsumowanie

AML to nie tylko obowiązek narzucany przez przepisy – to realne narzędzie ochrony przed odpowiedzialnością i nadużyciami. Nawet jeśli firma nie działa w branży finansowej, może podlegać regulacjom AML. Przedsiębiorcy, którzy zignorują te obowiązki, narażają się nie tylko na sankcje finansowe, ale również na utratę wiarygodności i problemy w codziennej działalności.

Wdrożenie odpowiednich procedur i świadomość zagrożeń to dziś standard prowadzenia bezpiecznego biznesu.