NSA: Banki zapłacą kary nie tylko za brak informacji, ale i za opóźnienia

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał przełomową uchwałę dotyczącą nakładania kar pieniężnych na banki i inne instytucje finansowe za nieterminowe przekazywanie informacji do Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Uchwała ta, podjęta 21 października 2024 r., sygn. III FPS 1/24, stanowi, że kara może być nałożona nie tylko za całkowite zaniedbanie obowiązku przekazania danych, ale także za ich nieterminowe dostarczenie. NSA wyraził tym samym jednoznaczne stanowisko w sprawie interpretacji przepisów ustawy Ordynacja podatkowa, które budziły dotychczas liczne wątpliwości i rozbieżności w orzecznictwie.

Podstawa sporu – czy kara dotyczy tylko braku informacji, czy także opóźnień?

Sprawa trafiła do NSA po skardze kasacyjnej ministra finansów, który nie zgadzał się z wcześniejszym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. WSA uznał, że kara pieniężna przewidziana w przepisach dotyczy jedynie sytuacji, gdy banki nie przekazują wymaganych informacji, a nie gdy przekazują je z opóźnieniem. Minister finansów argumentował jednak, że opóźnienie w dostarczeniu danych również należy traktować jako niewywiązanie się z obowiązku nałożonego przez prawo, co powinno wiązać się z nałożeniem kary.

NSA, analizując treść przepisu, oparł się na wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej. Wskazał, że obowiązek przekazania informacji nie oznacza wyłącznie samego przekazania danych, ale również zachowanie wyznaczonego terminu. Zgodnie z uchwałą, termin jest integralną częścią obowiązku, a jego przekroczenie jest również naruszeniem przepisów. Uchwała potwierdziła zatem stanowisko, że nieterminowe przekazanie danych także podlega karze.

Kluczowe znaczenie interpretacji przepisów

NSA zwrócił uwagę na rozbieżności w interpretacji przepisów między sądami administracyjnymi a samym NSA. Według sądu, literalne brzmienie przepisów nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy kara obejmuje także opóźnienia. Stąd potrzeba zastosowania wykładni funkcjonalnej, która uwzględnia cel przepisu. Zdaniem sądu obowiązek terminowego przekazania informacji wynika z potrzeby sprawnego funkcjonowania systemu skarbowego, który wymaga, by dane były dostarczane nie tylko poprawnie, ale i w wyznaczonych terminach.

Konsekwencje uchwały dla banków i instytucji finansowych

NSA swoją uchwałą ustanowił rygorystyczne podejście do obowiązków informacyjnych banków wobec KAS, zwiększając ich odpowiedzialność za terminowość. To oznacza, że instytucje finansowe muszą przywiązywać większą wagę do wyznaczonych terminów, aby uniknąć sankcji. Dla banków może to stanowić dodatkowe wyzwanie, szczególnie w przypadku danych wymagających skomplikowanego opracowania lub weryfikacji. W praktyce konieczne będzie usprawnienie procesów wewnętrznych, aby zminimalizować ryzyko opóźnień, które teraz mogą skutkować karami finansowymi.

Wątpliwości konstytucyjne i potrzeba zmian legislacyjnych

NSA podkreślił, że rozszerzenie zakresu kar pieniężnych na opóźnienia budzi pewne wątpliwości, zwłaszcza że przepisy Ordynacji podatkowej nie określają wprost takiej sankcji za nieterminowość. Taki sposób interpretacji przepisów, zdaniem sądu, wymaga jednak wyraźnej podstawy prawnej. Oznacza to, że w dłuższej perspektywie może być potrzebna interwencja ustawodawcy, aby jednoznacznie wskazać, że opóźnienia również podlegają karom administracyjnym. W przeciwnym razie instytucje finansowe mogą argumentować, że tak surowe kary bez wyraźnego przepisu godzą w zasadę bezpieczeństwa prawnego.

Podsumowanie

Uchwała NSA stawia przed bankami i instytucjami finansowymi nowe wymagania w zakresie przestrzegania terminów przekazywania informacji do KAS. Nieterminowość traktowana będzie na równi z całkowitym brakiem realizacji obowiązku, co w praktyce wiąże się z ryzykiem dodatkowych kar. Z jednej strony uchwała wzmacnia dyscyplinę finansową i umożliwia skuteczniejszą egzekucję obowiązków informacyjnych. Z drugiej jednak strony pojawia się potrzeba legislacyjnego uzupełnienia przepisów, aby zasady nakładania sankcji były dla instytucji finansowych jednoznaczne i przewidywalne.