Nowa interpretacja Ministra Finansów w sprawie amortyzacji wartości firmy powstałej w drodze datio in solutum

Dnia 9 września 2024 roku Minister Finansów wydał ważną interpretację ogólną dotyczącą amortyzacji wartości firmy nabytej w wyniku świadczenia w miejsce wykonania, czyli tzw. datio in solutum. W interpretacji tej Minister Finansów jednoznacznie stwierdził, że wartość firmy powstała w wyniku takiego nabycia nie może być utożsamiana z wartością firmy nabytej w drodze kupna. W konsekwencji, nie podlega ona amortyzacji zgodnie z przepisami o podatku dochodowym od osób prawnych (PDOPrU).

Czym jest datio in solutum?

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, datio in solutum to umowa, w której dłużnik za zgodą wierzyciela spełnia inne świadczenie w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania. Na przykład, zamiast zapłaty gotówką, przedsiębiorstwo może przekazać majątek, aby uregulować dług. Przepis ten pozwala na elastyczne rozwiązywanie zobowiązań, jednak rodzi pytania dotyczące amortyzacji wartości firmy w przypadku takiego sposobu nabycia.

Amortyzacja wartości firmy – przepisy

Amortyzacja wartości firmy jest regulowana przez art. 16b ust. 2 pkt 2 PDOPrU. Ustawa przewiduje, że amortyzacji podlega wartość firmy, jeżeli powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze:

• Kupna,
• Przyjęcia do odpłatnego korzystania,
• Wniesienia do spółki na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji.

Jednocześnie, art. 16c pkt 4 PDOPrU wyklucza możliwość amortyzacji wartości firmy, jeżeli powstała w inny sposób niż wskazany w art. 16b ust. 2 pkt 2.

Sporne kwestie interpretacyjne

Wielokrotnie pojawiały się wątpliwości, czy nabycie przedsiębiorstwa w drodze datio in solutum można traktować jako nabycie w drodze kupna, co pozwoliłoby na amortyzację wartości firmy. Wcześniejsze interpretacje indywidualne były niejednolite – niektóre organy podatkowe uznawały, że datio in solutum można traktować jak kupno, co pozwalało na amortyzację.

Stanowisko sądów administracyjnych

Sądy administracyjne konsekwentnie wskazywały, że pojęcie kupna, o którym mowa w art. 16b ust. 2 pkt 2 PDOPrU, oznacza wyłącznie czynność sprzedaży. W wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. z 17 października 2014 r. oraz z 10 września 2020 r.) jasno stwierdzono, że nabycie przedsiębiorstwa w drodze datio in solutum nie jest równoznaczne z nabyciem w drodze kupna. Tym samym, wartość firmy powstała w wyniku datio in solutum nie może być amortyzowana.

Rozstrzygnięcie Ministra Finansów

W interpretacji ogólnej Minister Finansów potwierdził, że datio in solutum nie można utożsamiać z kupnem, gdyż umowa ta ma inny charakter prawny. O ile datio in solutum jest umową odpłatną, to jednak brak w niej elementu zapłaty ceny, co jest kluczowe dla pojęcia kupna. W związku z tym wartość firmy nabyta w drodze takiej umowy nie może być amortyzowana.

Minister Finansów podkreślił, że art. 16b ust. 2 pkt 2 PDOPrU przewiduje zamknięty katalog czynności, które uprawniają do amortyzacji wartości firmy. Nie ma więc możliwości rozszerzenia tego pojęcia na inne formy nabycia, takie jak datio in solutum.

Konsekwencje interpretacji

Decyzja Ministra Finansów oznacza, że firmy nabywające przedsiębiorstwa w drodze datio in solutum nie będą mogły amortyzować wartości firmy powstałej w wyniku takiej transakcji. Podobne zasady obowiązują w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 22b ust. 2 pkt 1 lit. a w związku z art. 22c pkt 4 PDOFizU.

Podsumowanie

Interpretacja Ministra Finansów wprowadza jasność w kwestii amortyzacji wartości firmy nabytej w drodze datio in solutum. Wartość firmy powstała w wyniku takich transakcji nie może być amortyzowana, ponieważ nie spełnia definicji kupna w rozumieniu przepisów podatkowych. Przedsiębiorcy powinni mieć to na uwadze, planując transakcje tego typu, aby uniknąć nieporozumień związanych z rozliczeniami podatkowymi.