Nadchodzące zmiany w ustawie o VAT i NIP

Rząd opublikował projekt nowelizacji ustawy o VAT oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (NIP) – numer UD314 w wykazie prac. Celem projektu jest doprecyzowanie przepisów, wdrożenie orzeczeń TSUE oraz uszczelnienie obszarów podatku od towarów i usług. Przyjrzyjmy się jakie zmiany planuje dla nas Ministerstwo Finansów w zakresie zmian w ustawie o VAT i NIP.

Najważniejsze nadchodzące zmiany w ustawie o VAT:

Import towarów i rozliczenia

Projekt doprecyzowuje rozliczanie VAT przy imporcie: wyraźnie obejmuje rozliczenie „w deklaracji” także w rozliczeniach zamknięcia oraz wskazuje zgłoszenie uzupełniające jako dokument do wykazywania podatku przy określonych uproszczeniach celnych. Wprowadzono sankcję w postaci 2-letniego zakazu korzystania z preferencji (braku zabezpieczenia lub rozliczenia w deklaracji) w razie nieprawdziwych oświadczeń, a także ograniczono pobór odsetek w niektórych przypadkach (zrównanie zasad celno-podatkowych).

Dodatkowo doprecyzowano stawkę zerową VAT dla wybranych usług. Nowelizacja ma wprowadzić możliwość zastosowania stawki 0% do usług ubezpieczenia oraz usług związanych z importem towarów zwolnionych z podatku, w momencie gdy wartość tych usług została włączona do podstawy opodatkowania.

„Skład VAT” – nowe narzędzie dla obrotu międzynarodowego

W projekcie określone jest także wprowadzenie tzw. składu VAT. Procedura składu VAT umożliwi zastosowanie 0% stawki VAT do czynności takich jak:

dostaw towaru do składu,
wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów (WNT) do składu,
dostaw towaru wewnątrz składu,
świadczenie określonych usług w składzie.

Obowiązek podatkowy ma natomiast powstawać przy wyprowadzeniu towarów ze składu. Funkcjonalnie to odroczenie rozliczenia i uproszczenie logistyki VAT w łańcuchach międzynarodowych. Znaczenie praktyczne będzie zależało od szczegółów wykonawczych (organizacja i nadzór nad składami).

Odpowiedzialność solidarna i split payment (MPP)

Reżim odpowiedzialności solidarnej nabywcy zostaje rozszerzony. Oznacza to, że nabywca wiedząc o nieprawidłowych danych na fakturze, będzie odpowiadał solidarnie ze sprzedającym za jego zaległości podatkowe. Jeśli podatnik opłacił fakturę mechanizmem podzielonej płatności i wiedział, że podmiot wystawiający nie istnieje, kwoty są niezgodne z rzeczywistością albo czynności nie zostały wykonane -będzie odpowiadał solidarnie za zobowiązania podatkowe sprzedawcy. Odpowiedzialność ta dotyczy transakcji z użyciem MPP a także usług niematerialnych (np. doradcze, rachunkowo-księgowe, zarządcze czy reklamowe).

Rejestracja/wykreślenia w VAT, weryfikacja wsteczna

Projekt rozbudowuje przesłanki odmowy rejestracji i wykreślenia (m.in. brak lub rezygnacja przedstawiciela podatkowego, brak uzupełniających danych identyfikacyjnych), upraszcza zakończenie działalności (rezygnacja z VAT-Z przy CEIDG/KRS) oraz umożliwia sprawdzenie statusu podatnika VAT do 5 lat wstecz. W praktyce ułatwia to due diligence kontrahentów i uszczelnia rejestrację.

TSUE i odliczenie VAT

W projekcie przewidziany także wykonanie wyroku TSUE (C-114/22), które skutkuje usunięciem przesłanki odmowy prawa do odliczenia z tytułu „pozorności/nieważności” czynności. Stosowne korekty przewidziano też w przepisach o MPP i dodatkowym zobowiązaniu. Z kolei wyrok C-697/20 umożliwia traktowanie małżonków-rolników jako odrębnych podatników, jeżeli prowadzą działalność samodzielnie; wprowadzono przy tym ewidencje dla rolników ryczałtowych w modelach „mieszanych”. To porządkuje obszary, które generowały spory interpretacyjne.

„Ulga na złe długi” – doprecyzowanie

Zmiany doprecyzowują zasady stosowania „ulgi na złe długi”, wskazując, że korekty podatku należnego można dokonać nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy (tj. z dniem otrzymania całości lub części zapłaty), oraz nie później niż do 180. dnia liczonego od dnia wydania towaru lub wykonania usługi — w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny.

Pozostałe zmiany

Ujednolicenie momentu powstania obowiązku podatkowego: dotyczyć będzie to usług świadczonych z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu. Obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą wykonania usługi lub przeniesienia własności towarów, ma to ujednolicić zasady dotyczące odszkodowań.
Likwidacja dublowania: zniknie odrębna informacja o spisie z natury – dane te są już dostępne w Jednolitym Pliku Kontrolnym (JPK).
Zmiana sposobu klasyfikacji towarów: w załączniku nr 15 do ustawy o VAT zniknie Polska Klasyfikacja Towarów i Usług (PKWiU) i zostanie zastąpiona Nomenklaturą Scaloną (CN).

NIP – nadchodzące zmiany:

Projekt nowelizacji ma dotyczyć także podstawowych numerów identyfikacyjnych przedsiębiorców. Wzory formularzy NIP mają być publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) zamiast w rozporządzeniach, co przyspieszy aktualizacje.

Uchylenie NIP ma stać się czynnością materialno-techniczną (bez decyzji administracyjnej), a katalog przesłanek do uchylenia i przywrócenia zostaje rozszerzony (m.in. brak danych uzupełniających, trwały brak kontaktu, niestawiennictwo).

Wejście w życie

Projekt został opublikowany w dniu 23 września 2025 roku, natomiast nie jest znany jeszcze planowany termin wejścia w życie. Wiemy natomiast, że projekt ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w IV kwartale bieżącego roku. Kierując się ostatnimi działaniami ustawodawcy, możemy przypuszczać, że po przejściu pełnej procedury legislacyjnej, nowelizacje wejdą w życie już w I kwartale 2026 roku.